Methotrexate điều trị viêm khớp dạng thấp như thế nào?

Sử dụng methotrexate điều trị viêm khớp dạng thấp là một trong những biện pháp chủ yếu giúp ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm. Viêm khớp dạng thấp là căn bệnh tự miễn hiện vẫn chưa có thuốc chữa khỏi hoàn toàn. Vậy tác dụng của methotrexate trong điều trị bệnh là gì? Những nguy cơ nào có thể xảy ra nếu dùng lâu dài? Hãy cùng tìm hiểu thông tin trong bài viết này.

Viêm khớp dạng thấp là gì?

Viêm khớp dạng thấp là bệnh tự miễn, xảy ra do các tế bào trong cơ thể bị thoái hóa, thiếu năng lượng. Lâu dần, tình trạng này sẽ dẫn đến mất thông tin, làm hệ miễn dịch nhận diện sai, nhầm tưởng các mô và khớp trong cơ thể là kháng nguyên lạ nên đã hình thành kháng thể tự sinh để chống lại kháng nguyên đó. Bệnh có diễn biến mạn tính, dẫn đến tình trạng dính và biến dạng khớp, khiến cho các khớp bị hủy hoại, mất dần khả năng vận động. Đây là một trong các tình trạng viêm khớp thường gặp nhất ở Việt Nam cũng như ở nhiều nước trên thế giới, chiếm khoảng 0,5 - 2% dân số. Theo số liệu thống kê mới nhất thì có khoảng 70 – 80% người mắc bệnh viêm khớp dạng thấp là phụ nữ, trong đó, số người trên 30 tuổi chiếm từ 60 – 70%.

Bệnh viêm khớp dạng thấp

Triệu chứng viêm khớp dạng thấp khá điển hình dưới dạng viêm mạn tính ở nhiều khớp ngoại biên, gây: Sưng, đau, cứng khớp buổi sáng và đối xứng 2 bên. Ngoài ra, người bệnh còn có các biểu hiện: Mệt mỏi, xanh xao, sốt, gầy sút,… và tổn thương các cơ quan khác trên cơ thể. Đa phần người bị viêm khớp dạng thấp thường có dấu hiệu khởi phát khá âm thầm, sau đó tăng dần lên theo thời gian.

Bệnh viêm khớp dạng thấp nếu không được phát hiện, xử lý kịp thời sẽ dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Nhẹ thì đau nhức dữ dội, hạn chế vận động. Nặng hơn sẽ gây biến dạng khớp, tổn thương thần kinh ngoại biên, gia tăng nguy cơ bệnh tim mạch, thậm chí là teo cơ, biến dạng khớp, bại liệt suốt đời.

Thuốc methotrexate điều trị viêm khớp dạng thấp như thế nào?

Methotrexate về nguyên bản là thuốc có tác dụng kìm hãm sự phân chia tế bào thông qua sự ức chế chuyển hóa folate, được sử dụng rộng rãi trong điều trị ung thư. Loại thuốc này cũng thường được các bác sĩ kê đơn trong liệu trình điều trị viêm khớp dạng thấp. Đó là do nó vừa hiệu quả lại ít tác dụng phụ hơn so với các thuốc cùng dòng khác. Bên cạnh đó, thuốc có biên độ điều trị rất rộng, việc thay đổi liều không đòi hỏi quá khắt khe.

Thuốc methotrexate điều trị viêm khớp dạng thấp

Tính hiệu quả của thuốc methotrexate được thể hiện ở chỗ, chỉ cần dùng liệu trình điều trị dài khoảng 1 tháng là bệnh đã có tiến triển nhất định như: Khớp trở nên nhẹ nhàng, linh hoạt hơn. Những dấu hiệu như đau, cứng và sưng khớp mặc dù chưa thể triệt tiêu hết ngay nhưng đã cải thiện rất nhiều. Do đó, thuốc được sử dụng rộng rãi trên lâm sàng.

Trước kia, khi bị viêm khớp dạng thấp, người ta rất chuộng các dòng thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs) và thuốc kháng viêm corticoid, coi đây là những thuốc tiên phong trong điều trị viêm khớp dạng thấp. Hiện nay, chiến lược này đã thay đổi. Các thuốc chữa viêm khớp dạng thấp như methotrexate được xem như lựa chọn đầu tiên. Tuy nhiên, dùng methotrexate riêng lẻ là chưa đủ để khống chế các triệu chứng của bệnh, tùy theo mức độ nặng hay nhẹ mà bác sĩ có thể chỉ định dùng kết hợp với thuốc NSAIDs hay corticoid.

Yusuf Yazici, MD, giáo sư y khoa tại Bệnh viện Y khoa Đại học New York cho biết: “Methotrexate có hiệu quả trong điều trị viêm khớp dạng thấp, nhưng không phải ai dùng thuốc cũng giảm được tình trạng đau, sưng và cứng khớp buổi sáng hay các triệu chứng khác”. Cần lưu ý rằng, methotrexate không có tác dụng giảm đau, chống viêm cho khớp đang bị bệnh. Thực tế, thuốc chỉ mang lại hiệu quả chống tiêu hủy phần khớp lành, còn những phần khớp đã bị tiêu hủy và gây đau nhức thì thuốc hoàn toàn không thể tác động. Lúc này, chỉ có các cơ chế giảm đau kháng viêm của NSAIDs hay corticoid mới giải quyết được.

Methotrexate không có tác dụng giảm đau, chống viêm

Trong điều trị viêm khớp dạng thấp, methotrexate thường được dùng 1 lần/tuần. Đây là điểm khác biệt với các thuốc thông thường khác (là phải dùng hàng ngày), người bệnh cần nhớ và tuân thủ. Không dùng thuốc cho người suy thận nặng, người suy dinh dưỡng, người mắc hội chứng suy giảm miễn dịch và có rối loạn tạo máu trước như giảm sản tủy xương, giảm bạch cầu, giảm tiểu cầu, phụ nữ có thai (vì thuốc gây quái thai mạnh) và cho con bú,... Thuốc này cũng phải dùng thận trọng ở người nghiện rượu, người có bệnh loét đường tiêu hóa, người cao tuổi và trẻ nhỏ. Cần lưu ý, người bệnh tuyệt đối không được tự ý sử dụng mà phải được thầy thuốc có kinh nghiệm chỉ định dùng và theo dõi sát sao trong quá trình điều trị.

Khi người bệnh đáp ứng với thuốc thì các triệu chứng sẽ cải thiện rõ. Nhưng nếu không đáp ứng thì sẽ có biểu hiện sưng đau nhiều hơn, vận động khớp không thấy cải thiện thì cần phải tăng liều hoặc thay thuốc điều trị. Thời gian theo dõi thường trong vòng 2 - 3 tuần. Sau khi hết đợt điều trị, người bệnh có thể dừng thuốc. Tùy thuộc vào thể bệnh và thời gian điều trị, nhưng tác dụng duy trì có thể đạt được đến 2 năm hoặc lâu hơn nữa.

Trong điều trị viêm khớp dạng thấp, methotrexate thường được dùng 1 lần/tuần

Trong quá trình điều trị, người bệnh cũng có thể gặp tác dụng phụ của thuốc như buồn nôn, đau đầu, chóng mặt, viêm miệng, tiêu chảy, chán ăn, phù,… Cần báo cho chuyên gia biết những triệu chứng này để có cách xử trí phù hợp.